Author name: पॉलिटिक्सायन

राजकीय सिध्दांतांच्या केंद्रस्थानी असलेली महत्वपूर्ण व बहुचर्चित अशी ‘स्वातंत्र्य’ ही एक संकल्पना होय. ‘स्वातंत्र्य’ हे मानवी समाजातील एक आदर्श मूल्य होय. या मूल्याच्या प्राप्तीसाठी मानवाने केलेल्या संघर्षाचा एक गौरवशाली इतिहास आहे. कोणत्याही बाह्य निर्बंधाशिवाय विचार आणि आचरणाची कृती करण्याची इच्छाशक्ती या संघर्षाच्या मूळाशी आहे. व्यक्ती, समाज आणि राज्यासाठीही स्वातंत्र्याची संकल्पना महत्वाची आहे. व्यक्तीच्या व्यक्तिमत्वाच्या विकासासाठी

भूप्रदेश आणि लोकसंख्या या घटकांएवढाच राज्याचा तिसरा महत्त्वपूर्ण घटक म्हणजे शासनसंस्था होय. लोकांनी विशिष्ट भूप्रदेशावर कायमचे वास्तव्य केल्यामुळे राज्य निर्माण होत नाही, तर त्यासाठी लोकांमध्ये राजकीय संघटन होणे गरजेचे असते. शासनसंस्था समाजाला संघटित ठेवण्याचे कार्य करते. शासनसंस्था हे राज्याचे ‘मूर्त स्वरूप होय. राज्यसंस्थेच्या उद्दिष्टांची पूर्तता करणारे साधन म्हणून शासनसंस्थेकडे पाहिले जाते. शासनसंस्थेचे कायदेमंडळ, कार्यकारी मंडळ

भूप्रदेश हा एक राज्याचा आवश्यक व महत्त्वपूर्ण घटक मानला जातो. राज्याच्या निर्मितीसाठी एका निश्चित व विशिष्ट भूप्रदेशाची आवश्यकता असते. विशिष्ट भौगोलिक सीमारेषांच्या अंतर्गत संघटित झालेला जनसमूह हा राज्य म्हणून ओळखला जातो. त्यामुळेच फिरस्ती टोळ्यांकडे इतर घटक असूनसुद्धा विशिष्ट भूप्रदेशाअभावी त्यांना राज्य म्हणता येत नाही किंवा ज्यू लोकांना १९४७ साली निश्चित भूमी मिळाल्यानंतरच ‘इस्रायल’ हे राज्य