June 2022

राम मनोहर लोहिया यांच्या राजकीय विचारातील अत्यंत महत्त्वपूर्ण संकल्पना म्हणजे चौखांबी राज्याची संकल्पना होय. राज्याच्या सत्तेचे व्यापक प्रमाणात विकेंद्रीकरण करणे व जास्तीत जास्त जनतेला जास्तीत जास्त प्रमाणात शासन प्रक्रियेत सहभागी करून घेणे हे या संकल्पनेचे उद्दिष्ट आहे. लोहिया यांच्या मते, राजेशाही, हुकूमशाही, लोकशाही अशा प्रचलित सर्व शासन प्रकारात सत्ता ही काही विशिष्ट केंद्रात व काही

विशिष्ट भूप्रदेशात मध्ये राहणाऱ्या लोकांमध्ये एकत्वाची भावना निर्माण करण्यामध्ये काही घटकांचे महत्त्वपूर्ण योगदान असते, त्यांनाच राष्ट्रवादाचे आधारभूत घटक असे संबोधले जाते. राष्ट्रवादाचे आधारभूत घटक पुढीलप्रमाणे1) वांशिक एकता:- वांशिक दृष्ट्या आपण एक आहोत, आपण सर्वजण एकाच रक्ताचे आहोत या जाणिवेतून एकात्मतेची भावना वाढीस लागते. मानववंशशास्त्रिय दृष्टिकोनातून समान शारीरिक ठेवण असल्यामुळे व्यक्ती-व्यक्ती मध्ये सहकार्य व आपुलकीची भावना